EXPEDICIÓN DE PIRATAS MICÉNICOS Á TERRA DE TRASANCOS / MYCENAEAN PIRATES’ EXPEDITION TO THE LAND OF TRASANCOS

 

A historia das aventuras de Ulises e dos seus compañeiros, na longa viaxe de retorno a Ítaca, é pura literatura.  Isto, é apenas intuitivo ensaio.

The story of the adventures of Ulysses and his companions, on the long journey back to Ithaca, is pure literature.  This is just an intuitive essay.

To J. A. P. S.

ODISEO ONE

Arnol Arnold Böcklin. Ulises e Polifemo

Outra historia pode ser a historia dos materiais –de onde non hai, non se pode sacar- cos que se elaborou esa literatura, a mitologia e a paradoxográfica tradición antiga.

Another story may be the story of the materials-where there is nothing, nothing can be drawn- developed in this literature, and also in the creation of the mythological and paradoxographical tradition.

mapaandrépenaDito isto como hipótese non por formulada  válida, con moita cautela  sed non obscura per obscuriora, é posible, que a Odisea, unha ficción, unha creación literaria atribuída a Homero, obra non histórica,  recollendo ecos de vellas navegacións e soadas expedicións de piratas-aventureiros-comerciantes mediterráneos, sen dúbida micénicos,  á procura do ouro e da riqueza do Atlántico, fora confeccionada en boa parte, segundo o pensan tamén moitos estudiosos, con relatos e historias escoitadas nos portos dos mariñeiros.

Presenting this with great caution as a hypothesis -not either valid or invalid by being formulated-, sed non obscura per obscuriora. The Odyssey is a literary creation attributed to Homer. A non-historical work, a fiction. But, as it is thought by many other scholars, this fiction could have been largely made off with stories of famous expeditions told in the ports by sailors. Stories listened to and then reworked by mythographers and poets, of old navigations led by Mycenaean merchants.

cantimplora micénica

“Cantimplora” de tradición micénica atopada en Duio. Datada por Luis Monteagudo ca. 2.000-1.500aC. Da colección Esmorís Recamán. Ex F. Alonso. “Canteen” of Mycenaean tradition, found in Duio. Dated by Luis Monteagudo ca. 2,000-1,500 BC. From the Esmorís Recamán collection. Ex F. Alonso.

Nin a vinda dos micénicos  polo  ouro e polo estaño de Galiza -documentandose en datas tempranas (2000 a.C.) é novidade, nin que na viaxe de volta ao Mediterráneo  os mariñeiros tamén levaran, produto da hospitalidad galaica, as historias do fistor [filid, “conta contos” ] escoitadas nos banquetes .

Neither the arrival of the Mycenaeans for the gold and tin of Galicia – documented at an early date (2000 B.C.) is new, nor the fact that on their return voyages to the Mediterranean, sailors also took with them – a result of the Galician hospitality – these stories narrated by the fistor [“filí”, “storyteller” ] at the banquets.

Os mitógrafos saben que Ulises traspasou as columnas de Hércules percorrendo un periplo atlántico en parte das súas aventuras.

The mythographers knew – and so they told us – that Ulysses crossed the Pillars of Hercules on an Atlantic voyage in part of his adventures.

The Swiss artist Fuseli studied in Rome before settling in England in 1779, where he became famous for his paintings of literary themes. A friend of Mary Wollstonecraft and William Blake, he was elected Professor of Painting and Keeper of the Royal Academy. Fuseli had been fascinated by Homer's Odyssey since the 1760s. Published as an engraving in 1804, this composition depicts the visit of Odysseus to Teiresias in the Underworld. Between the two is the shadow of Odysseus's mother Anticleia. https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/24/Johann_Heinrich_F%C3%BCssli_063.jpg

The Swiss artist Fuseli studied in Rome before settling in England in 1779, where he became famous for his paintings of literary themes. A friend of Mary Wollstonecraft and William Blake, he was elected Professor of Painting and Keeper of the Royal Academy. Fuseli had been fascinated by Homer’s Odyssey since the 1760s. Published as an engraving in 1804, this composition depicts the visit of Odysseus to Teiresias in the Underworld. Between the two is the shadow of Odysseus’s mother Anticleia. https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/24/Johann_Heinrich_F%C3%BCssli_063.jpg

Isto explica a presenza na Odisea dos relatos de reminiscencias atlánticas como a viaxe á illa flotante de Eolo, a viaxe á illa do Sol, ou a viaxe á Illa

Cerdedo-Calros Solla-portalén 3

Portalén “Gate to the Other World” , Monte do Seixo, Cerdedo. Calros Solla.

dos Mortos e o misterioso encaixe da obra de Homero – como o viron numerosos autores e tamén historiógrafos da antiguidade-, no xénero” dos immrama ou “viaxes por mar” [pl. voz irlandesa derivada do acto de remar] polas marabillosas illas e costas atlánticas,  e das echtrae, “aventuras mariñas” -como as de Saint Brendan, de Sant Maló, de Santo Amaro, de Santo Ero, de Trecenzonio á Illa do Solsticio, e un longo etc.- da viaxe dun home na procura do mundo dos mortos.

Thus, the presence in the Odyssey of the stories with Atlantic reminiscences is explained, such as the journey to the floating island of Aeolus; the journey to the Island of the Sun; the journey to the Isle Of The Dead; the episode of the sorceress Circe -a transcript of the Galician *Omorika, “[A]Moura”-; the theme of the solar olháparo, “cyclops” Polyphemus…, etc.

Marco do Vento. Menhir xerador dos ventos. Mark of the Wind a menhir generator of the winds. Monte do Seixo. Cerdedo. Carlos Solla. Foto A. Pena.

It is clear that this work by Homer, so far from the Iliad, fits in – as many authors have remarked and ancient historians have pointed out – with the Atlantic and Celtic genre of the immrama or “sea voyages” (pl. de immram, Irish voice derived from the act of rowing), along the wonderful islands and Atlantic coasts. Its amazing relationship with the genre of Celtic marine adventures “Echtrai” [singular echtra], such as that of Saint Brendan; that of Sant Maló; that of Santo Amaro, that of Santo Ero; that of Trecenzonio to the Magna Island of the Solstice – Trezenzonii de Solistitionis Insula Magna-. Tales with reminiscences of the journey by sea to the Island of Paradise

Sabemos que Homero desenvolveu na Odisea algúns temas atlánticos, abondo coñecidos no seu tempo -no contexto do chamado world economic system da Idade do Bronce-, entón reelaborados polos mitógrafos…

We know that Homer develops in the Odyssey some Atlantic motifs, well known at the time – through the trade by sea and the metal prospectors of the ‘Ancient world Economic System’ in the Bronze Age -, themes which were taken up and reworked by the Greek mythographers…

Estrabão/ Strabo [ca. 62 BC – 24 AD] III, 1, 12. O poeta [Homero] que tantas coisas cantou e de tanto deu notícia, brinda ocasião para pensar se não teve conhecimento desses lugares  […]

The poet [Homer], who has sung so much and given so much news, provides an opportunity to think whether he was not aware of these places […].

[…] Assim, pois, não acerta ao dizer que [Tartessos] está situada para o final do Ocaso, quando como ele mesmo afirma, cai no oceano “A brilhante lumieira do Sol, arrastando depois de si a noite negra sobre a terra de fecundos seios […]“.

“Thus, he is not right in saying that [Tartessos] is placed by the end of the Twilight, when, as he still claims, “The bright light of the Sun, dragging behind it the black night on the land of fertile breasts” falls into the ocean”.

Solpor. Fisterra. Sunset. Finisterre

[…] Mas como a noite por seu nome sinistro, evoca de evidente modo a ideia de um lugar próximo do Hades, e este a sua vez confina com o Tártaro, pôde se achar que [Homero] se serviu do que tinha ouvido de Tartessos, assimilando este nome ao de Tártaro para o aplicar depois à parte mais afastada das regiões subterrâneas, não sem o embelezar de muita ficção, comforme ao uso dos poetas […]”

. Promtema Trasancos. Localización en claves de Xeografía Física e Sagrada Celta, nas duas “Puntas de España” do concepto Trasancos/Tartessos/Tartares/Tartaro, sobre o mapa da expansión [Mesólitico e Neolítico] dos Celtas e da Celtic Common Law, dende o Berço, o núcleo da Kaltia “Gallaecia, Galiza” pola Península Ibérica : e pola Europa insular e Continental. Detalles. Arriba, dereita: breve cláusula da lousinha, psbl. em dat. s. Reve Trasanciuge [psblm. mellor lectio que psblm, Trasanciange (Trasancian+i+ca) Reve [Tema en “a”, seguramente um epíteto da MaterReba [b/v] “Raising Moon, Ascensión da Lúa”]; a lousinha, por min achada en Santa Comba, Covas Ferrol, contém, sem dúvida, o nome de, e dos, Trasancos. O nome da nosa TerraTrasancos é [en clave de PCP, Paradigma de Continuidade Paleolítica] moi antigo, invariable nas linguas indoeuropeas. Voz, problm. do Celta Antigo Común, provinte das rozas e decruas para cultivar dos nosos primeiros agricultores. En clave de Xeografía Mítica Celta , pasaría seguramente a Tartares [reduplicación de *trs, cf, a.irl. tart, “sede”], e en Xeografía Sagrada celta e indoeuropea [Homero, Hesíodo, Estesícoro] como imaxe do Tártaro: ‘Monasterio [S. Martiño] de Iuvia vocitato Tartares” ; orixinando posiblemente os nosos modernos topónimos Inferniño ou Lamas do Inferno [onde hoxe está Alcampo]. Trasancos: psb. radical *Ters+ ancos [sendo -ancos o sufixo das contiguas galaicas trebas/toudos de, e dos, Nem-ancos; Bes-ancos; Tras-ancos; Lapati-ancos, etc.,] *ters, Radical de Trasancos, *Ters+ an+i+cos psvl. “os que queimam o monte para cultivar” [Pokorny 1078 (1870/47)] *ters-, idg., V., Sb.: nhd. trocknen, verdorren, dürsten, Durst; ne. dry (V.), thirst (N.); RB.: ind., iran., arm., gr., alb., ital., kelt., germ.; Hw.: s. *tr̥su-, *tr̥si̯ā, *tr̥sto-; W.: gr. τέρσεσθαι (térsesthai), V., trocken werden; W.: gr. τερσαίνειν (tersaínein), V., trocken machen, abtrocknen, abwischen; W.: s. gr. τρασιά (trasiá), tarsim̥ (tarsiá), F., Darre, Flechtwerk zum Trocknen; W.: s. lat. terra, F., Land, Erdboden; vgl. ae. fel-terr-e, sw. F. (n), Erdgalle (eine Pflanze); W.: lat. torrēre, V., dörren, braten, backen, rösten, sengen, versengen, entzünden; […] germ. *þarzjan , sw. V., trocknen, dörren; an. þerr-a, sw. V. (1), trocknen; W.: germ. *þarzjan, sw. V., trocknen, dörren; a.irl Tart “sede”. Abaixo esquerda epígrafe do Nerio da Kaltia, Tasionos, que se finou entre os conios, en Tartessos onde por queimar o monte quedarão sem portos – [ como Tartares, Tártaro, etc]. Sen dúbida o Nerio Tasionos achabase en Tartessos entre a família e como na sua propia casa, pois como di Estrabón en 3,3,5 : “Ao redor do Promontorio Nerio [O cabo Finisterre] viven os Célticos QUE SON PARENTES DOS QUE VIVEN ÁS BEIRAS DO RIO GUADIANA“. Despexando as dúbidas de prelación  [- fique co gato  e co miniconsello de mini cultura castrejada, quen queira gato e cultura castrejada, pero que non pensen que lles dan lebre -] o prelatorio principio que fai aos Vilavella preceder aos Vilanova , opera no asunto turdulli, “tordos” [ie. *trusdo, ir. truid, “tordo” , [e nos pardillos galaicos], e si na Beira de Porto , chamánse os vellos, Turdulli Veteres [Mela 3, 1] ” Túrdulos Vellos” , e logo  Estrabón, decindo en 3, 2, 12 “O país Tartessis, que hoxe en día os Túrdulos  habitan”, fala dos novos.

“[…] But since the night, by its sinister name, clearly evokes the idea of a place close to Hades, and this, in turn, borders on Tartarus, it can be deduced that [Homer] used what he had previously heard from Tartessos, likening this name to that of Tartarus and then applying it to the most distant part of the subterranean regions,not without embellishing the subject with much fiction, in line with the use of the poets […]”

Bone founded in ‘O Balcal de A Coruña, Galiza, at the begining of the XIX Century. Instituto de Paleografía e Filología Histórica de la Academia de Ciências de Noruega. Oslo. Cf. Bouvier, Michel (2003) “L’Art de l’Ecriture”. Indo-European [Atlantic Common Ancient Celtic] language on stag bone. O Bancal da Corunna [Bancal is in Galician, the border between the agricultural land and the arena of the beach (dunes)] , Galice, Spain, ca. 4000-3800 BC. [_Atlantic Iberian so Called Tartessian signs ] 1 bone 2, 2 x 7,1 cm. 1 line with 6 iberian signs in bustrofedon 1 TA, 2 TE, 3 R, 4 TA, 5 r’ 6 O [A. Pena]. Paper label pasted on the back with 3 lines of cursive script: “Ostas grabades con texto? Bancal de la Coruna, Halleisgode 1916 nº 104. Context Similar bones are MSS 5237/1 and 5238. Provenance: !. Found Bancqal de la Coruna, Hallaisgode nº 104 (1916); 2 Private collection, Spain, nº 104 (1916); Michel Bouvier, Paris. Cat. L’Art de L’Ecriture, 2003:4. Commentary. Hans Jensen, in “Sign, Symbol and script”, pp 37-39, dates the signs from Dolmen d’Alvao in Portugal to about 4000 BC, being attached to Iberian Writing.

[…] Assim sabedor de que os Kimmerios habitavam junto ao Bosforos, nos lugares situados ao Norte e ao Poente, os transportou ao Hades. Por todo isso da ficção do Tártaros, ainda que baseada em dados falsos, poderia crer qualquer que [Homero] tinha conhecido os lugares próximos a Tartessos […]”

“[…] Thus, knowing that the Kimmerians lived by the Bosphorus, in the places situated to the North and West, he transported them to Hades. For all this fiction of the Tartar, although based on false data, anyone could believe that [Homer] had known the places near Tartessos […]”

Paço de Pylos. Exemplo de difusión do tema atlântico do espelho e pente funerario na Idade do Bronce.https://oarqueologodenaron.com/2016/03/18/para-quen-era-o-peite-de-caldas-non-cho-podes-imaxinar-os-complementos-da-moura/

[…] III, 1, 13. [Homero] teve a ideia de colocar aqui a mansão das almas piedosas, e o Elýsion Pedíon onde, segundo a predição de Proteus; Menelao devia viver em algum dia: “Em quando a vos [Menelao], os imortais conduzir-vos-ão ao Elýsion Pedíon, nos fins mesmos da Terra [Finisterre]: onde reina o loiro Rhadámanthys, onde os humanos gozam de uma vida feliz ao abrigo da neve, da escarcha, da chuva, e onde desde o seio do Okeanos se levante o armonioso e refrescante sopro do Zéfyro” […]”

“[…] III, 1, 13. [Homer] had the idea of placing here the mansion of the pious souls, and the Elýsion Pedíon, where, according to Proteus’ prediction, Menelaus should one day live: “As to thee [Menelaus], the immortals will lead thee to the Elýsion Pedíon, at the very Land’s End [Finisterre]: where the blond Rhadamanthys reigns, where humans enjoy a happy life protected from snow, frost and rain, and where from the bosom of the Okeans rises the harmonious and refreshing breath of the Zephyr […]”

[…] A pureza do ar e a doce influência do Zéphyro são, efectivamente, caracteres próprios de Iberia, que voltada por completo ao lado do Occidente, possui um clima verdadeiramente temperado […]

“[…] The purity of the air and the sweet influence of the Zéphyro are, in fact, characteristics of Iberia, which, having completely reverted to the West, has a true mild climate […]”

[….] Ademais está situada nos últimos confines da terra habitada, isto é, nos mesmos lugares onde a fábula – como temos dito- tem colocado o Hades; porque a menção de Rhadámantys nos versos que precedem implica a vizinhança de Minos, e já se sabe o que diz [Homero]:

“[…] Moreover, it is located in the last confines of the inhabited land, that is, in the same places where the fable – as we have said – has placed Hades […] [cf. the Finisterre of Gallaecia, the Tower of Brigantia or of Hercules, and the Letheo]; for the mention of Rhadamantys in the preceding verses implies the vicinity of Minos, and we already know what [Homer] says: […]”

Minos, Radamantis e Éaco. Xuices dos mortos.

[…] Ali vi a Mínos, o nobre filho de Zeus, que com seu ceptro de ouro na mão administrava justiça aos mortos […].

” […] I saw there Minus, the noble son of Zeus, holding a golden scepter and administering justice to the dead […]. “

Monumento a Breogán e Torre de Brigantia, chamada tamén Torre de Hércules. Na Estoria de Espanna, Alfonso X O Sabio, conta que Hércules construíu o faro en conmemoración da súa vitoria contra o xigante Gerión.

“[…] Poetas vindos depois têm imaginado coisas semelhantes a estas: o roubo [por Herakles] dos gandos de Geryón, e a espedição com o fim de conquistar a maçã de ouro das Hesperídes […]”

[…] Poets who came later have imagined things similar to these: the theft [by Herakles] of Geryon’s cattle, and the expedition with the aim of conquering the golden apples of the Hesperides […]

[…] e estas ilhas dos Makaron […]”. In Estrabão. Geografia. Livro III

[…] and these islands of the Makaron “Blessed” […] in Estrabão/ Strabo [ca. 62 BC – 24 AD] Geography, book III, 1, 12.

 

LESTRIGÓNS, TELÉPILO, ARTACÍA

 

oDISEO 2

Herbert James Draper, Ulysses and the Sirens

 

Como sucedía cos Ártabros, a carácterística máis rechamante, segundo a Odisea, dos Lestrigóns – topónimo ou xentilicio Λαιστρυγόνες ‘Laistrygónes‘ non escollido por Homero ao azar,  senón pola potente polisemia dunha palabra capaz de evocar á vez a un oínte grego a idea de “banda de ladróns”, “roubo”, “latrocinio”, e de “baixeis corsarios”-, era que estes tiñan un singular e abrigado porto no interior dunha profunda baía de augas tranquilas e cristalinas, “practicamente pechada polo lado de alta mar por dúas abruptas montañas”, ao que se accedía por unha delgada canle, unha entrada similar á entrada da ría de Ferrol, hai 3200 anos moito máis estreita que a actual.

As was the case with the Artabrians, the most striking feature, according to the Odyssey, of the country of the Lestrigons – a place name or geonym, not chosen by Homer at random, but by the powerful polysemy of a word Λαιστρυγόνες ‘Laistrygónes’ capable of evoking, at the same time, in a Greek listener the idea of “gang of thieves”, “robbery”, “larceny”, and the idea of “corsair vessels”, was that they had a singular sheltered port inside a deep bay of calm and crystalline waters, “practically closed by the side of the open sea by two abrupt mountains”, accessed by a narrow channel; an entry similar to the current entry of Ferrol bay, 3,200 years ago much more narrow than the present one.

[...] In ea (ora) primm Artabri sunt, etiannum Celticae gentis, deinde Astyres. In Artabris sinus ore angusto admissum mare non angusto ambitu excipiens Adrobricam Urbem et quattuor ammium ostia incigit; duo etiam inter accolentis ignobilia sunt, per alia dua *Naris exit et *Iuuvia.

[…] In ea (ora) primum Artabri sunt, etiannum Celticae gentis, deinde Astyres. In Artabris sinus ore angusto admissum mare non angusto ambitu excipiens; Adrobricam Urbem et quattuor ammium ostia incigit; duo etiam inter accolentis ignobilia sunt, per alia dua *Naris exit et *Iuuvia. / Nesa costa  [Mela fala da parte da costa de Gallaecia correspondente ao mar Cantábrico ou Mar Celta] os primeiros [galaicos] son os Ártabros, os derradeiros [‘primum…deinde’] os Astures. Entre os Ártabros o mar entrando por unha estreita canle a un amplo ámbito acolle á cidade de *Adobricam [seguramente metátase por *Ardobriga, “Castro de Ardá, o actual topónimo do lugar] e os esteiros de catro rios; dous destes rios xa entre os habitantes son desconsiderados; polos outros dous esteiros desembocan o *Nario e o *Juvia. / On that coast [Mela is talking about the side of the Gallaecian coast that belongs to the Cantabrian or the Celtic Sea] the first [Galicians] are the Artabrians, the last are the Asturians. Among the Artabrians, the sea coming in through a narrow channel to a wide area hosts the city of Adobrica [surely metastasized, Ardobriga, “The Briga or Hillfort of Ardá, the actual place name] and the marshes of four rivers; two of them, amongst the inhabitants, are inconsiderate; through the other two, the Nario and the Juvia flow

Ao paralelismo entre a descrición do porto dos Ártabros de Mela, e a descrición do porto -atlántico- dos Lestrigóns que fai Homero no

Ulises na fonte Artacia

A fonte Artacia. Fountain Artacía

Canto X da Odisea, súmase a non casual, presenza, segundo a nosa hipótese, da polisémica raíz celta *art, *ard, na fonte que propicia o encontro dos tres mariñeiros coa filla de Antífate: Artacía, “Da Osa”.

[cf. galo artos, celta antigo común *arto-, “oso”, o nome da nosa treba: “artabros”, Os do Norte”, posiblemente “Os da Osa Maior” aludindo, en xeografía mítica a posición da ría e costa Ártabra; más tamén “alta” “elevada”; sobre o Monte de Ancos, Ardobriga “Alta Fortificada Ciudad” [mencionada sem dúvida con metátase: “Adobrica”, a Briga ou Castro de Ardá, por Mela no fondo da ria, documentado en 977 no Mosteiro de San Martiño de Xuvia.

“[…] Uilla Ardani […] ascendit at ipsam cuiutatem antiquam quae est in cacumine montis Iuuie”

To the parallelism between the description of the port of the Artabrians of Mela, and the description of the port of the Lestrigons made by Homer in Book X of the Odyssey, we can add the presence, according to our hypothesis, not accidental, of the polysemic Celtic root of the Artabrians, *art, *ard, found in the name of the spring *Artacía -probably, “Of the Bear”-, where the encounter of the three sailors and the daughter of Antiphate, ruler of the Lestrigons, is placed:

Cf. Gallic *artos, common ancient Celtic *arto-, “bear”, The name given by ancient historians to our Celtic Political Territory Treba or Toudo: Artabroi, possibly ‘Those Of the Big Bear’, ‘Those Of The North’, alluding in terms of mythical geography to the position of the Artabrian estuary and coast.
More also expressing the idea of *ard, “high”, coincidentally at the top of Mount Ancos, very dominant at the bottom of the estuary of Ferrol, stands Ardobriga “High Fortified City”, mentioned, no doubt with metátesis Adobrica “Briga/Hillfort, of Ardá”, by abovementioned Pomponius Mela, at the bottom of the estuary, also documented as Uilla Ardani, in 977, at the Monastery of San Martinno de Xuvia. There it is A Fonte Aureana, a famous spring full of legends.

Odiseo, virtual protagonista dunha expedición de saqueo a “O Dourado” Ártabro, longo tempo conservada na memoria popular / Odysseus, the virtual protagonist of a plundering expedition to “El Dorado” Ártabro, long preserved in popular memory.

Dito con máis que moita reserva, e pois eu tamén teño dereito a equivocarme, faltaría máis, Homero puido converter a Odiseo en virtual protagonista dunha expedición de saqueo a “O Dourado” Ártabro, longo tempo conservada na memoria popular.

Unha historia de piratas micénicos saldada co fracaso e estrepitoso afundimento de toda a frota -agás a nave fondeada con prudencia no exterior do porto descrito con asombroso detalle-.

I say this with more than a little caution, as I too might be mistaken, of course. Homer was able to turn Odysseus into the virtual protagonist of a plundering expedition to “El Dorado” Artabro, long preserved in popular memory.

A story of Mycenaean pirates ending with the failure and resounding sinking of the entire fleet, with only Ulysses’ ship being saved, cautiously anchored outside the port described in astounding detail.

Así conta a Odisea como, abandonando Ulises a illa Eolia coa súa flota, impulsado polo Céfiro, O vento do Oeste, tras seis días de navegación abordou, ao sétimo día, a terra dos Lestrigóns.

This is how the Odyssey recounts how, after abandoning Ulysses Aeolia, the floating island, with its fleet, after six days of navigation propelled by the Zephyr: West Wind, it reached, on the seventh, the Land of the Lestrygonians.

Lestrigones. Museo Vaticano

The fourth panel of the so-called “Odyssey Landscapes” wall painting from the Vatican Museum in Rome, 60-40 B.C.E.

 

A expedición se tivese lugar, segundo a Odisea teríase producido a comezos dun verán na nosa latitude, nos días do solsticio de verán [-“Alí […] sen soño un pastor gañaría dous xornais custodiando boiadas e logo rabaños de brancas ovellas: tan de preto séguense a noite e o día” (X 84-86),] quizais traballando16 horas seguidas, sobre a base de xornadas de 8 h, (Pillot)-, posiblemente no século XI a. C.]

The expedition, if it had happened, would have possibly taken place in the 11th century BC, (Pillot) and, according to the Odyssey, at the beginning of summer at our latitude, during the days of the Midsummer solstice: “There […] without sleep a shepherd would earn two wages guarding cattle and then flocks of white sheep: so closely do they follow night and day” [X 84-86], perhaps working 16 successive hours, on the basis of 8-hour working-day! 

[80] Navegamos así seis xornadas de noite e de día/ e á sétima vimos o alto castelo de Lamo/ e a Telépilo (termo que en grego podería evocar a idea de fisterra de teleios “derradeiro”, pylos, “limiar”) en terra Lestrigona.

[80] So for six days we sailed, night and day alike, and on the seventh, we came to the lofty citadel of Lamus, even to Telepylus of the Laestrygonians […]  

Alí o gandeiro/ que recolle as súas reses saúda ao que sae e o outro contéstalle. Sen soño un pastor gañaría dous xornais/ [85] custodiando boiadas e logo rabaños de ovellas:/ tan de cerca séguense os pasos a noite e o día./

[…] where herdsman calls to herdsman as he drives in his flock, and the other answers as he drives his forth. There a man who never slept could have earned a double wage, [85] one by herding cattle, and one by pasturing white sheep; for the outgoings of the night and of the day are close together./

Penetramos sen máis polo cómodo porto; unha rocha en escarpa continua cíngueo dun lado e doutro/ [90] con remates en dous promontorios que dan fronte a fronte/ e que forman a súa boca: delgada canle divídeos./ […]

[Cf. “in Artabris ore angusto admisum marem non agusto ambitu excipiens”,  Mela 3, 13]

When we had come thither into the goodly harbor, about which on both sides a sheer cliff runs continuously, and projecting headlands opposite to one another  stretch out at the mouth, and the entrance is narrow,/

[90] Impulsaron por este os meus homes as cóncavas naves/ e no seo do porto quedaron atadas, ben xuntas/unhas ás outras, que en verdade non se alzaba na auga unha onda/ nin pequena nin grande: era todo unha paz cristalina./

[90] then all the rest steered their curved ships in, and the ships were moored within the hollow harbor close together; for therein no wave ever swelled, great or small, but all about was a bright calm.

[95] Eu no entanto, retiven alá fóra o meu negro navío/ pola parte exterior, amarreino a unha pena e subindo/ remonteime a observar en fragosa atalaia: non había/ da miña vista ao alcance labor de homes nin de bois; só un fume observei que xurdía da terra [posiblemente das rozas no monte para cultivar ou do precedente, quem sabe, das solsticiais fogueiras de San Xoan] [100] e, entón,/ aos meus homes mandei que diante marchasen e visen/ que mortais había no país, comedores de trigo./ Elixín dous deles e foi de terceiro un heraldo,/

[95] But I alone moored my black ship outside, there on the border of the land, making the cables fast to the rock. Then I climbed to a rugged height, a point of outlook, and there took my stand; from thence no works of oxen or of men appeared; smoke alone we saw springing up from the land [possibly from burning the mountain bushes, to cultivate, or, more probably, we are facing a precedent, who knows, of the Midsummer Bonfires of St. John] [[100] So then I sent forth some of my comrades to go and learn who the men were, who here ate bread upon the earth. Two men I chose, and sent with them a third as a herald./

Via Graziosa. Artacia

Encontro na fonte Artacía coa fílla de Antífate [ Domus da Via Graziosa. Museo Vaticano ca. 40 a. C. Aínda que Tucidides (6.2.1.) e Polibio (1.2.9) situan a treba celta dos Lestrigones [gr. Λαιστρυγόνες Laistrygónes ], no Sureste de Sicilia, pola miña parte, reclamando tamén, faltaría máis o mesmo dereito a equivocarme, sitúo ao Telépylos, “afastado porto” ou “última fronteira” nas partes extremas de Gallaecia, Artabria, atendendo á  extremada posición e ás límpidas augas da fonte Artacía, a  soada Fonte Aureana da uilla de Ardá sobre o Monte de Ancos “[…] et quomodo ascendit ad impsam ciuitatem antiquam quae est in cacumine montis Iuuie ” [Visclavara Vistrariz, ano 977].

que tomaron o ancho camiño por onde a leña dos cumes serrados viña á cidade nos carros./ [105] Cerca xa se atoparon cunha doncela, filla do prócer do lestrigón Antífate; estaba na fonte que din/ A Artacía, vaínda por auga á súa clara corrente/ onde todo aquel pobo a adoita tomar. Os meus amigos/ detiviéronse alá e achegándose a ela [110] inquiriron/ do señor da terra, quen era e en quen reinaba./

Now when they had gone ashore, they went along a smooth road by which wagons were wont to bring wood down to the city from the high mountains. [105] And before the city they met a maiden drawing water, the goodly1 daughter of Laestrygonian Antiphates, who had come down to the fair-flowing spring Artacia, from whence they were wont to bear water to the town. So they came up to her and spoke to her, [110] and asked her who was king of this folk, and who they were of whom he was lord.

Indicoulles ao momento a excelsa mansión do seu pai/ e entraron ao rico pazo. Mostrouse a dona,/ que na súa estatura era monte rochoso, tomoulles o medo,/ pero ela chamou desde o Ágora a Antífate o grande,/ [115] o seu marido que trouxo aos meus homes funesta ruína:/ rebentando a un deles comeuno de xantar e os outros escaparon dun salto e fuxiron correndo ás naves./

And she showed them forth with the high-roofed house of her father. Now when they had entered the glorious house, they found there his wife, huge as the peak of a mountain, and they were aghast at her. At once she called from the place of assembly the glorious Antiphates, [115] her husband, and he devised for them woeful destruction. Straightway he seized one of my comrades and made ready his meal, but the other two sprang up and came in flight to the ships.

E eis ao rei que gritaba a alarma e, oíndoa todos,/ acudiron de acá e de acolá os lestrigóns feros/[120] en multitude, coa súa xigante estatura, maior que a humana./

Apostados arriba na escarpa lanzaban enormes pedras: subía das naves fragor horroroso/ ao morrer das miñas xentes e ao rudo estalar das quillas./

Then he raised a cry throughout the city, and as they heard it the mighty Laestrygonians came thronging from all sides, [120] a host past counting, not like men but like the Giants. They hurled at us from the cliffs with rocks huge as a man could lift, and at once there rose throughout the ships a dreadful din, alike from men that were dying and from ships that were being crushed.

Lestrigones. Fresco da Casa di Via Graziosa. Museo Vaticano

Espetados a modo de peixes leváronos logo/ ao seu triste festín. [125] Mentres eles facían a matanza/ no fondo do porto, saquei do meu flanco o coitelo/ puntiagudo e cortei as amarras do barco azul./  Ao instante avivando á miña xente, mandei que se botasen/ con vigor aos remos por ver de escapar ao desastre/ e eles todos bateron as augas con medo á morte./ ¡Que descanso ao saír o baixel daquel teito de pedras/ cara ao mar! Esmagados en masa quedaban os outros./

Navegabamos non sen dor, mais contentos en parte/ por salvar as nosas vidas logo de perder os amigos./ Canto X 80- 134

And spearing them like fishes they bore them home, a loathly meal. [125] Now while they were slaying those within the deep harbor, I meanwhile drew my sharp sword from beside my thigh, and cut therewith the cables of my dark-prowed ship; and quickly calling to my comrades bade them fall to their oars, that we might escape from out our evil plight. [130] And they all tossed the sea with their oar-blades in fear of death, and joyfully seaward, away from the beetling cliffs, my ship sped on; but all those other ships were lost together there.

Thence we sailed on, grieved at heart, glad to have escaped death, though we had lost our dear comrades;  X 80- 134

Circe Invidiosa. John William Waterhouse (1892) Art Gallery ff South Australia ” [135] e chegamos á illa de Aeaea, onde habitaba a bela Circe, unha deusa temíbel da fala humana, irmá de Aeetes, de desonesta mente; e ambas son xeradas por Helios, que dá luz aos mortais, e por Perse, a súa nai, a filla de Océano. [140] . Homero. A Odisseia. Canto X, 135-140]

[135] and we came to the isle of Aeaea, where dwelt fair-tressed Circe, a dread goddess of human speech, own sister to Aeetes of baneful mind; and both are sprung from Helius, who gives light to mortals, and from Perse, their mother, whom Oceanus begot. [140] . Homero. A Odisea. Trad. ao Inglés de A.T. Murray, Cambridge, MA., Harvard University Press; Londres, William Heinemann, Ltd. (1919).

Circe Offering the Cup to Ulysses by John William Waterhouse (1891) Oil on canvas. 148 cm x 92 cm. Ex Wikipedia Commons. Gallery Oldham. Oldham.  [135] e chegamos á illa de Aeaea, onde habitaba a bela Circe, unha deusa temíbel da fala humana, irmá de Aeetes, de desonesta mente; e ambas son xeradas por Helios, que dá luz aos mortais, e por Perse, a súa nai, a filla de Océano. [140] . Homero. A Odisseia. Canto X, 135-140]

 

Addecet

[MITOS E LENDAS CELTAS DE GALIZA: A MOURA E AS MATRES. Por André Pena]

[/ MITOS E LENDAS CELTAS DE GALIZA: *OMURIKA, “A MOURA”, E AS MATRES. Por André Pena]

Linking the Trinitarian character of the Matres to the most important Mythical being of Galicia: A Moura [A. Pena], the origin of the concept of Sacred Celtic Sovereignty is explored in a lunisolar staging of the Annual Cycle [“Ana”].

Documenta J. T. Koch, na Idade do Bronze, a voz tartésica Omurika [< *u(p)omorika], [assinalando Koch o bretão Maciço Armoricano, do galo Aremorica “Terra do Mar”]; O Mundo Baixo o Mar”, ‘Infra Mundo’ [J. T. Koch]:

 E revelando-nos a etnografía galega e o folklore da Pena Molexa seu sentido, eu a associo a o hábitat dos Mouros: *[A]Mora/*[A]Moura, a que mora em o Mar Moiral, em O Além (Pena 2002), lugar diferente ao hábitat dos humanos. Moura e Mouro é probável hiper-enxebrismo, de *Omorica > *Amor[ric]a, > AMora > “A Moura”, e *OMor[ic]o  > OMoro  > “O Mouro” – psvlm. por coincidir, segundo o penso, a voz *MORO e *MORA celta com o homónimo vocabulo castelã para o muslime “Moro” e “Mora”.

E como afortunadamente a Historia se repite, este episodio lembra o sucedido, en tempo máis recente, ás naves normandas que, saqueando no ano 844 o mosteiro de San Martiño de Xuvia, serían destruídas como recolle o Cronicón Albeldense polo ataque de Ramiro I (e, quizais, do duque Arximiro). Perecendo na trampa da estreita boca da ría de Ferrol multitude de normandos por arder 70 naves ao caer sobre elas unha chuvia de incandescentes pedras ‘balistariorum occursu’, segundo os Annales Bertiniani, engadíndose que outras moitas naves normandas afundiran na precipitada fuxida ao do abrigado porto ao mar exterior atopándose coa tempestade, como amosa a ilustración de Eva Merlán feita en 1994  para a  ‘Historia Ilustrada’ de Narón .

Fortunately, history repeats itself. This episode recalls what happened to the Norman ships when, in 844, they sacked the monastery of San Martiño de Xuvia and they were destroyed – as recorded in the Chronicle Albeldense – by the attack of Ramiro I and of Duke Argimiro.
According to the “Annales Bertiniani”, in the hasty escape from the sheltered port to the outer sea, 70 ships were burnt when a shower of incandescent pebbles fell on them, – balistariorum occursu, a large number of Normans perished in the trap at the narrow mouth of the estuary, and many other Norman ships sank when they met the storm, – as shown in the illustration, made in 1994 by Eva Merlán for the “Illustrated History of Narón”.

arximiroe

Ilustración de Eva Merlán, baixo a miña dirección para Narón, unha Historia Ilustrada na Terra de Trasancos. […] partim balistariorum occursu, partim tempestate maris dispereunt […]. Annales Bertiniani.

CRONOLOGÍA DE LOS CONTACTOS DE LA KALTIA / GALTIA, “GALICIA” DE LA EDAD DEL BRONCE CON LAS CULTURAS MERIDIONALES DE LA PENÍNSULA Y DEL MEDITERRÁNEO ORIENTAL / TIMELINE OF CONTACTS OF KALTIA / GALTIA, “GALICIA”, DURING THE BRONZE AGE, WITH THE SOUTHERN CULTURES OF THE PENINSULA AND EASTERN MEDITERRANEAN

De acordo coas fontes -amable comunicación epistolar de José María Luzón Nogué-, na arqueoloxía na costa de Galicia e nos xacementos que, dunha forma ou outra tiveron contacto coas culturas meridionais da Península e do Mediterráneo Oriental, se terian que dar tres níveis recoñecibles:

1º)  O da Idade do Bronce, cunha maior intensidade nos séculos X, IX, VIII a.C., tras acabar cara ó 1200 a tremenda oleada de invasións piráticas dos pobos do mar, símilar á que no 844 d.C. levaron a cabo os normandos pola súa implitude xeográfica e que tal vez deixase en Galicia a lenda da coca ou da Tarasca e os bailes de espadas dos portos mariñeiros […]. A. P. Narón, un Concello con Historia de Seu I (1991), 70 ss

In accordance with the sources – amiable epistolary communication of José María Luzón Nogué -, in the archaeology of the coast of Galicia, and in the sites that, in one way or another, were in contact with the southern cultures of the Peninsula and the Eastern Mediterranean, there would have to be three recognizable levels:

1º)  That of the Bronze Age, with greater intensity in the 10th, 9th and 8th centuries BC, after the tremendous wave of pirate invasions of the people of the sea ended around year 1200, comparable to the one that the Normans carried out in 844 AD due to its geographical scope and that perhaps left in Galicia the legend of The Coca or The Tarasca and swords dances in the sea ports […]. conf:. Narón, un Concello con Historia de seu vol. I (1991), 70 ss

Estes pobos do mar cun dragón (Ketos) como mascarón de proa, saqueando o Altántico e o Mediterráneo, seguramente, orixinaron [J. Mª Luzón Nogué] a lenda de Laocoonte na mitoloxía grelaocoontega, “cando o sacerdote troiano sacrifica a Poseidón na area da prai, chegan dous dragóns (Ketoi) á praia que se converten en homes e dan morte a Laocoonte e a un dos seus fillos”.

These Peoples of the Sea with a ketos, “dragon”, as a figurehead, plundering the Altantic and the Mediterranean probably originated [J. Mª Luzón Nogué] the legend of the Laocoon in Greek Mythology, “when the Trojan priest is sacrificing Poseidon on the sand of the beach, two Ketoi, “dragons” come to the shore and turning themselves into men kill the Laocoon and one of his sons”.

Esta e outras lendas como o rapto de Ariadna e o mito de Andrómeda e Perseo están estreitamente relacionadas coa Coca ou Tarasca galega, pervivencias na memoria colectiva e celebradas desde hai milenios ata hai pouco tempo o día do Corpus, auténtica festa da Tarasca que a igrexa conseguiu borrar da memoria popular que se mantén en Portugal con toda a súa forza e estase recuperando en Galicia, onde nos portos mariñeiros o seu recordo non morreu, como nos mostran os relatos  e  historias que aínda escoitamos aos vellos de Vilasuso,  O Val, Narón, e doutras vilas galegas.

This and other legends, such as the abduction of Ariadne and the myth of Andromeda and Perseus, are closely related to the sword dances and the Coca or Tarasca festivals of Galice and of the coastal towns of Atlantic and Mediterranean Europe, which have survived in the collective memory probably for thousands of years. Until recently, Corpus Christi was a true festival of the Tarasca, or Coca, a winged dragon, which the church managed to erase from popular memory, although it remains – we said in 1991 – in Portugal with all its vigor and is being revived in Galicia, in the coastal ports, where its memory has not died, as we can see from the stories and tales still recounted by the old people of Vilasuso, O Val, Narón, and other Galician and Portuguese villages.

Lembrando as expedicións piráticas, o prótomos do dragón, en grego akrostólion ἀκροστόλιον, un  distintivo, como ben indica Luzón Nogué [en A Navegación na Idade do Bronce, aclaratorio, combinando fontes e arqueoloxía, dunha serie de achados arqueolóxicos ata agora historicamente difíciles de dimensionar], para identificar a procedencia e nacionalidade das naves, mantense tal vez nas lendas galegas e as celebracións – bailes de espadas, imitando a chegada dun barco, penlas, dragóns con asas e cunchas-, dos pobos costeiros europeos -.

Remembering the pirate expeditions, the protomos of the dragon -in Greek ἀκροστόλιον “akrostólion”, a distinctive -as Luzon Nogué indicates in The Navigation in the Bronze Age, clarifying, combining sources and archaeology, a series of archaeological findings until then historically difficult to understand-, to identify the origin and nationality of the ships. The memory of these incursions is probably kept in the Galician legends and celebrations – ‘dances of swords’, imitating the arrival of a ship and the fight, dances of penlas, little girls dancing to the music of bagpipes, drums, and castanets, carried on the shoulders of two strapping women, also dancers; winged dragons with shells; and of the European littoral peoples.

Tasionos

Estela tartésica de Tasionos, um nobre Nerio [da Costa da Morte] ‘da Kalte /Galte’, aludindo ao seu berço Celta, ou Galaico […] NIIRABOO TOO ARAIAI [AIRE] KAALTEE […] // cf. ISIINCO, “excingo”, heroe

Sabemos que a mediados da décima centuria Salomón (972-936) xenro de Hiram I, o poderoso Rei de Tiro, financia por un tratado os estaleiros de Asiogaber, e que recibía unha porcentaxe sobre as expedicións marítimas que levaban a cabo os fenicios cada tres anos cara a Gades, onde embarcaban o estaño, o ouro e o ámbar recollido polos intermediarios Tartésicos [e galaicos] das Cassitérides, Galicia e os mares nórdicos.

We know that in the middle of the tenth century, Solomon (972-936), son-in-law of Hiram I, the powerful King of Tyre, financed, by treaty, the shipyards of Asiogaber, receiving in return a percentage of the maritime expeditions undertaken by the Phoenicians every three years to Gades.There they shipped the tin, gold and amber collected by Tartessian [and Gallic] intermediaries and dealers from the Cassiterides, Galice and the North Celtic Sea.

tasionostartessos

Esquerda, armas: espadas de bronze de língua de carpa, pontas de lança, etc., encontradas na Ria de Huelva pela draga Fita, provavelmente segundo as análises de procedência galaica. Direita, estela tartésica do mais antigo celta europeu com nome próprio conhecido: o galaico nerio Tasionos un arioi– [a.i. aire], “nobre”, e isiingo [celta excingo, “herói”], Nerio de la Kaltia o Galtia [Ka/Ga].  Con i epentético  Galitia > Galicia > Galiza

A hexemonía fenicia mantense por Tiro e Sidón desde o ano 1000 en que se instalan en Gades (Cádiz) e Lixos (El Arash) en Marrocos.

The Phoenician hegemony of Tyre and Sidon continues, since the year 1000, when they settled in Gades (Cadiz), and Lixos (El Arash), Morocco.

No século V un tratado fixou no cabo da Nao (Artemisión) os límites comerciais entre os focenses e os cartaxineses.

Cartago retoma o papel dos fenicios e arruína no ano 500 a Tartessos, que volve enseguida a renacer baixo o seu control, tendo desde entón e ata a conquista romana a exclusividade do comercio coas Cassitérides do estaño e o ouro.

In the 5th century, a treatise fixed trade borders between the Phocaeans and the Carthaginians at Cape Nao (Artemission).

In 550, the Himilcon voyage to the Galician coast and the British Isles took place.

In 500, Carthage took back the Phoenicians’ role and ruined Tartessos, which immediately reborn under its control, holding since then, and until the Roman conquest, the exclusivity of the trade of tin and gold with ‘The Cassiterides’

Erro
Este vídeo non existe

No 550 prodúcese a viaxe de Himilcón ás costas galegas e ás illas Británicas.

In 550, the Himilcon voyage to the Galician coast and the British Isles took place.

Segundo recolle ficha do museo foi lida como ATal-TaRTe e relacionada con Altantis e con Tartessos por Georgeos Diaz-Montejano en 2005.  Segundo a miña interpretatio lectio [busfrofedon] Ta-Te-R-Ta-R-O,  psblm. con reduplicación “Tartaro” , monasterio [de Iuuia] vocitato Tartares;  cf a páxina 71 do I volume de NARÓN UN CONCELLO CON HISTORIA DE SEU.   A importancia e encaixe en Xeografía Sagrada e Mítica de esta inscripción sobre hasta de cervo achada no lugar de O Bancal [voz que designa en galego  a franxa de terra en contacto coa area da praia – circunstancia que explicaría a conservación do soporte, datado no Neolítico Final-], A Coruña, a apenas seis millas náuticas da Terra de Trasancos, é enorme. Na páxina 71 do I volume da Historia de Narón , sen coñecer entón ese epigrafe, que ao noso modo de ver  constitúe, como din os alemáns, unha ‘real probe’, sostivemos o seguinte: Segundo [Luís] Monteagudo [García,  sabio mestre arqueo-lingüista] “[…] o mesmo nome de Trasancos que a etimoloxía popular fai derivar de Tras- Ancos, “Tralo Monte de Ancos”, significa probablemente os que queiman [terreos para roturar], agricultores, do antigo ae *Trs-an-i-cos do indoeuropeo *Ters, que equivale a secar, torrar, quimar [en latín Torreo-es, ere, tostum] e en antigo irlandés Tart “sede”. Lembremos que o nome de San Martiño de Xuvia era Tartares, unha reduplicacón de *Ters, segundo Pokorny” Narón I (1991 ,71) Radical de Trasancos *Ters+ an+i+cos psvl. “os que queimam o monte para cultivar” [Pokorny 1078 (1870/47)]*ters-, […]  germ. *þarzjan, sw. V., trocknen, dörren; a.irl Tart “sede”. Cf. comparativamente Tartessos onde por queimar o monte quedarão sem portos e Tartares, Tártaro, etc.

2) O do comercio fenicio-púnico-gaditano, que quizais se poida subdividir en dúas etapas: orientalizante e helenística, que chega ata o século III a.C.

2) That of Phoenician-Punic-Gaditan trade, which could perhaps be subdivided into two stages: Orientalizing and Hellenistic, reaching up to the 3rd century BC.

Le Voyage de Pytheas. Pytheas Journey. Font: Kamisphere 2014

No ano 323, Piteas e Eutimenes cruzan o estreito, protexidos polo prestixio de Alexandre Magno. Piteas chega ata a illa de Islandia, co seu volcán o sol de medianoite (cuestionado por Plinio, Polibio e Estrabón, que non o cren).

In 323 BC, Pytheas and Euthymen crossed the Strait of Gibraltar, under the protection of Alexander the Great. Pytheas arrived on the island of Iceland, with its volcano and the Midnight Sun, questioned by Pliny, Polybius, and Strabo, who did not believe him.

3) O da presenza romana cuxa última etapa, a época republicana e augustea, é a que se corresponde co noso cuncheiro de Lóngaras. [ amável comunicación epistolar de J. Mª Luzón Nogué (1990). in A. Pena (1991)].

As cunchas de ambas as beiras do camiño de carro que levaba ao embarcadoiro de Lóngaras son o epílogo dunha longa historia de comercio entre os Lapatiancos e os  habitantes do val de Trasancos [*Trs-an+i+cos], e entre estes e o mundo Mediterráneo a través dos gaditanos.

Os primeiros baixaban o mineral de cobre en bruto polo val do río Xuvia e en Trasancos dedicábanse a fundilo e a exportalo. Iso explica que o nome Lapatiancorum promontorium siue trileucum (posiblemente o Cabo Ortegal) promontorio dunha zona tan remota da ciuitas dos Lapatiancos (Labacengos) pola súa importancia estratéxica -produción do cobre-, fose recollido nos arquivos dos historiógrafos clásicos.

Os castros de Trasancos non foron escavados (21), pero tanto en Lobariz, como en Eiravedra, Sedes e sobre todo en Quintá apareceu abundante escoria de fundición de mineral. As enormes cantidades desta escoria, atopadas por mor dun desmonte feito neste último castro pola concentración parcelaria, -acondicionouse coa escoria aparecida no castro unha pista-, exclúen un consumo local.

Segundo Monteagudo [in Pena 1991]:

[…] o mesmo nome de Trasancos, que a etimoloxía popular fai derivar de Tras-Ancos = Tras o monte de Ancos, significa probablemente “os que queiman (terreos para roturar), agricultores, do antigo (ae) *Trsan-(i)-cos, do indoeuropeo *Ters que equivale a “secar”, “tostar”, “queimar”, en latín Torreo, –es, -ere, -tostum, e en antigo irlandés Tart, “sede”.

Lembremos que o nome de San Martiño de Xuvia era Tartares, unha posible reduplicación do *Ters, segundo Pokorny [e podería explicarse a presenza do topónimo Inferniño […] [e Lamas do Inferno, o predio, onde hoxe está Alcampo], cunha aproximación en xeografía sagrada ao Tártaro, e ao Alén, co trasfondo etnográfico da situación no extremo noroccidental da Península e de Gallaecia da Terra de Trasancos, e do trasunto das barcas de pedra de Santa Comba e de Santo Cristobo […] [, sendo, posibelmente, tamén o caso da Pena Molexa, O Val, Narón].

foto de Javier Rosado da Pena Molexa recibindo a lúa vermella, no solsticio. O resplandor ao redor da Pena Molexa non se debe á contaminación lumínica, e efeito da iluminación da lúa.

Facendo referencia á actividade agrícola, o topónimo da bisbarra, treba ou terra, Trasancos –quizais “os que fan as rozas”- e o antigo nome de San Martiño de Xuvia, Tartares –posiblemente relacionado co lume ardente Tártaro, “inferno”- talvez poidan aclarar o significado do topónimo Tartessos.

Falando de Tartessos sabemos que o litoral gaditano retrocedeu, e unha restitución da topografía antiga do litoral gaditano amósao a varios quilómetros ao interior. Isto fixo que a poboación se trasladase da costa ás illas de Cádiz e León. A causa de que se cegasen os portos débese ás rozas que facían os agricultores, que acelerando a erosión e o transporte polos ríos de sedimentos do chan desprotexido do manto vexetal, acabaron cegando os esteiros e facendo impracticables os portos.

Entón reelaborados polos mitógrafos, nada tería de particular que A Odisea se fixera eco das viaxes por rutas coñecidas para os micénicos do ouro e do estaño, mestura de saqueo e de comercio, quizais dunha fracasada expedición marítima conservada na tradición oral que puido chegar en dirección norte ata Bretaña, como o sosteñen Robert Philippe ou Gilbert Pillot, ou, segundo dun demorado exame do canto X, o deducimos nós, e deterse no abrigado e rico porto dos Ártabros, “os do Norte”, nome xenérico, empregado, sed non obscura per obscuriora, polos gregos para nomear o noroeste de Iberia.

Esta obra atópase baixo unha licenza internacional Creative Commons BY-NC-ND 4.0. Calquera forma de reprodución, distribución, comunicación pública ou transformación desta obra non incluída na licenza Creative Commons BY-NC-ND 4.0 só pode ser realizada coa autorización expresa dos titulares, salvo excepción prevista pola lei. Pode acceder Vde. ao texto completo da licenza nesta ligazón: https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/deed.gl

 

About fidalgosdenaron

André Pena, funcionario de carreira historiador, arqueólogo e arquiveiro do Concello de Narón, é doutor en arqueoloxía e historia antiga e decano do Instituto Galego de Estudos Celtas IGEC. Especializado no estudo das Relixións da Antigüidade; da Relixión Celta e a súa influencia no presente Cristián; da Mitología comparada; das Institucións Celtas e Indoeuropeas; dos Santuarios Celtas; da Orixe pagana e o presente cristián do Camiño de Santiago e de San Andrés e da Historia Antiga, Medieval e Moderna de Galiza.
Esta entrada foi publicada en HISTORIA DE NARÓN E A TERRA DE TRASANCOS. Ligazón permanente.

1 Response to EXPEDICIÓN DE PIRATAS MICÉNICOS Á TERRA DE TRASANCOS / MYCENAEAN PIRATES’ EXPEDITION TO THE LAND OF TRASANCOS

  1. Pingback: Treba, Toudo, or Terra. Universal Celtic Political Articulation of Gallaecia by Dr. André Pena | andrepenagranha

Deixar unha resposta

introduce os teu datos ou preme nunha das iconas:

Logotipo de WordPress.com

Estás a comentar desde a túa conta de WordPress.com. Sair /  Cambiar )

Facebook photo

Estás a comentar desde a túa conta de Facebook. Sair /  Cambiar )

Conectando a %s

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.